Σε τι διαφέρει ο ψυχολόγος από τον ψυχίατρο και τον ψυχοθεραπευτή;

Ο ψυχολόγος έχει ολοκληρώσει σπουδές ψυχολογίας (επιστήμη που ασχολείται με την μελέτης της σκέψης, του συναισθήματος, της συμπεριφοράς). Ο ψυχολόγος μπορεί να εργάζεται μόνο εφόσον κατέχει άδεια άσκησης επαγγέλματος. Η προσέγγισή του βασίζεται στο διάλογο και όχι στη συνταγογράφηση φαρμάκων.

Ο ψυχίατρος από την άλλη, έχει ολοκληρώσει σπουδές ιατρικής και έχει ειδικευτεί στην Ψυχιατρική- Νευρολογία. Η προσέγγισή του βασίζεται στο ιατρικό μοντέλο και στην χορήγηση φαρμάκων.

Τόσο ο ψυχολόγος, όσο και ο ψυχίατρος μπορούν μετά το τέλος των βασικών σπουδών τους να λάβουν τον τίτλο του ψυχοθεραπευτή, εφόσον εκπαιδευτούν από πιστοποιημένο φορέα σε κάποιο μοντέλο ψυχοθεραπείας. Ενδεικτικά μοντέλα ψυχοθεραπείας είναι το γνωστικό-συμπεριφορικό που ακολουθεί ένας γνωστικο-συμπεριφορικός θεραπευτής, το ψυχαναλυτικό που ακολουθεί ένας ψυχαναλυτής, το συστημικό που ακολουθεί ένας συστημικός θεραπευτής.

Πώς θα αποφασίσω ποιο είδος ψυχοθεραπείας μου ταιριάζει;

Παρόλο που το κάθε μοντέλο ψυχοθεραπείας έχει διαφορετικό θεωρητικό υπόβαθρο και τεχνικές, ο στόχος όλων είναι κοινός: η ανακούφιση του ανθρώπου.

Έρευνες των τελευταίων ετών δείχνουν πως η ψυχοθεραπεία, ως γενική θεραπευτική διαδικασία, είναι αποτελεσματική στην μείωση των συμπτωμάτων πολύ πιο σύντομα από την αυθόρμητη ύφεση, δηλαδή το πέρασμα του χρόνου χωρίς κάποια θεραπεία. 

Στο αποτέλεσμα της θεραπείας καθοριστικό ρόλο παίζει όχι τόσο η επιμέρους προσέγγιση του θεραπευτή, αλλά οι δεξιότητές του και η σχέση με το θεραπευόμενο. Είναι σημαντικό ο επαγγελματίας που επιλέγουμε πέρα από εκπαιδευμένος και έμπειρος (με άδεια άσκησης επαγγέλματος και εξειδίκευση σε κάποιο μοντέλο ψυχοθεραπείας), να είναι ικανός να μας προσφέρει ένα πλαίσιο ασφάλειας και εχεμύθειας. Με τις γνώσεις του οφείλει να μας βοηθήσει να αναγνωρίσουμε και να κατανοήσουμε τις διάφορες πτυχές του προβλήματος που μας απασχολεί. Με ενσυναίσθηση και σεβασμό στην μοναδικότητα και την προσωπική ιστορία του καθένα χρειάζεται να μπορεί να συμβάλλει στην ανάδειξη των βαθύτερων αναγκών μας.

Τι είναι η συστημική ψυχοθεραπεία με δυο λόγια;

Όλοι οι άνθρωποι είμαστε μέρη συστημάτων: μιας οικογένειας, μιας συντροφικής σχέσης, μιας παρέας φίλων, μιας ομάδας συναδέλφων. Κατά συνέπεια τα όποια συμπτώματα, δυσκολίες ή αλλαγές παρουσιαστούν στην προσωπική μας πορεία είναι σε άμεση αλληλεξάρτηση και αλληλεπίδραση με τα σημαντικά συστήματα στα οποία ανήκουμε, με τους σημαντικούς “άλλους”. Σε αυτό το μοντέλο θεραπείας τα ζητήματα που φέρνει ο θεραπευόμενος εξετάζονται πολυ-επίπεδα, μεταβαίνοντας από το άτομο στις σχέσεις του. Στόχοι μπορεί να είναι η κατανόηση συγκεκριμένων συμπεριφορών, πεποιθήσεων ή ρόλων, η επίλυση προβλημάτων, η διεύρυνση των δυνατοτήτων του ατόμου, η επίτευξη θετικών αλλαγών σε διάφορους τομείς της ζωής. Ο θεραπευτής είναι συνοδοιπόρος. Παρεμβαίνοντας ενεργητικά στην διαδικασία αλλά όχι καθοδηγητικά διευκολύνει το άτομο στο δρόμο που επιλέγει.

Γιατί ο ψυχοθεραπευτής δεν μπορεί να είναι φίλος;

Η παρουσία φίλων και αγαπημένων προσώπων έχει τεράστια σημασία, ιδιαίτερα όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με δύσκολες καταστάσεις. Ωστόσο η φιλική σχέση είναι κάτι διαφορετικό από τη θεραπευτική σχέση και η μία δεν υποκαθιστά την άλλη, όπως και το αντίστροφο. Σε αντίθεση με την προσωπική σχέση, που οδηγείται από το συναίσθημα, στην θεραπευτική σχέση πρέπει να υπάρχει ουδετερότητα. Αυτό δίνει χώρο στον θεραπευόμενο να μπορέσει να “ακούσει” τον εαυτό του. Ο θεραπευτής είναι καταρτισμένος με εργαλεία και δεξιότητες και μπορεί να προσφέρει κάτι περισσότερο από μια απλή ακρόαση, βοηθώντας τον θεραπευόμενο να εμπλουτίσει τον τρόπο που συνδιαλέγεται με το πρόβλημά του, τον εαυτό του και κατ´επέκταση με τους γύρω του. Επίσης, ο θεραπευτής δεσμεύεται νομικά με την τήρηση του απορρήτου, γεγονός που δημιουργεί στον θεραπευόμενο ένα πλαίσιο ασφάλειας μέσα στο οποίο μπορεί να εκφράσει όλες τις σκέψεις και τα συναισθήματά του χωρίς φόβο έκθεσης. 

Περισσότερα για τον κώδικα δεοντολογίας εδώ. 

Πότε είναι καλό να πάει κάποιος στον ψυχοθεραπευτή και για πόσο καιρό;

Μέχρι και πρόσφατα η κοινωνία μας έβλεπε την ψυχοθεραπεία ως λύση σε κάποια σοβαρή ψυχική διαταραχή πχ στην κατάθλιψη, τις διαταραχές προσωπικότητας, την εξάρτηση. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικά βήματα στην ευαισθητοποίηση γύρω από την ψυχική υγεία και τα ταμπού έχουν υποχωρήσει. Όλοι σε κάποιο βαθμό συνειδητοποιούμε πόσο ευάλωτοι είμαστε, αφού γεγονότα ζωής και λοιπές εξωγενείς μεταβλητές μπορούν ανά πάσα στιγμή να μας (δια)ταράξουν. 

Οι άνθρωποι πια επισκεπτόμαστε τον ψυχοθεραπευτή και για άλλες δυσκολίες πχ. στην εμφάνιση άγχους, στην διάγνωση κάποιας ασθένειας, για προβλήματα στον χώρο εργασίας οι ενήλικες ή στο σχολείο τα παιδιά, όταν υπάρχει επίμονο αίσθημα μοναξιάς, όταν χάνουμε κάποιο αγαπημένο πρόσωπο, για την διαχείριση θυμού και την λήψη σημαντικών αποφάσεων, για σεξουαλικά προβλήματα, συζυγικά προβλήματα, ακόμη και για συμβουλευτική γονέων.

Μέσα από μια ευρεία οπτική, είναι καλό να αναζητούμε την ψυχοθεραπεία, όταν νιώθουμε ότι ο τρόπος με τον οποίο μέχρι τώρα αντιμετωπίζαμε τις δυσκολίες της ζωής παύει να είναι επαρκής ή λειτουργικός.

Η ψυχοθεραπεία γίνεται με την συχνότητα και την διάρκεια που ο θεραπευόμενος επιθυμεί και ανάλογα με τις ανάγκες του. Θεραπευτής και θεραπευόμενος μπορούν να ορίσουν ένα πλάνο, το οποίο τακτικά επανεξετάζουν. Σε οποιαδήποτε στιγμή και φάση της ψυχοθεραπείας υπάρχει η δυνατότητα διακοπής.