Η φωνή στο κεφάλι σου που διαρκώς σε κατηγορεί [και πώς μπορείς να της απαντάς]

Αυτοκριτική  •   Αυτομομφή   •   Αυτοσυμπόνοια

26 Νοεμβρίου, 2020

Όλοι έχουμε μέσα μας έναν σαμποτέρ που μεγεθύνει τις αδυναμίες και απαξιώνει τα δυνατά μας σημεία. Ιδιαίτερα, όταν η διαχωριστική γραμμή μεταξύ πραγματικής και ψηφιακής ζωής παύει να είναι διακριτή, με την δεύτερη να εξωραΐζει ή και να αποκρύπτει τις όποιες αντιξοότητες, μπορεί να αισθανθούμε ότι την στιγμή που εμείς βουλιάζουμε, όλοι οι άλλοι (hashtag #blessed) ζουν μες την ευδαιμονία.

Ο σαμποτέρ πολλών από εμάς χρησιμοποιεί συγκεκριμένα και επαναλαμβανόμενα ρεπερτόρια και ατάκες. Επηρεάζεται από φωνές πραγματικές ή φαντασιακές που υπήρχαν γύρω μας ως παιδιά ή υπάρχουν ακόμη και τώρα: Η φωνή των γονιών και έπειτα δική μας φωνή που λέει «Δεν προσπάθησες αρκετάΤο βλέμμα της φίλης μας που αναρωτιέται «Μα καλά, γιατί δεν στέκεται στο ύψος των περιστάσεωνΗ καθηγήτρια στο σχολείο που με τις κόκκινες διορθώσεις της εννοούσε «Πάλι δεν τα κατάφερες!» Η αξιολόγηση από τον προϊστάμενο που κατέληξε στο «Γιατί δεν πήρες την κατάσταση στα χέρια σου?»

Το να μαθαίνουμε από τα λάθη μας, μεταβολίζοντας τα βιώματά μας είναι μια πολύ σημαντική δεξιότητα. Η κριτική και η αυτοκριτική μπορούν και είναι χρήσιμες σε αυτή την διαδικασία γιατί μας παρακινούν να αλλάξουμε. Όταν όμως γίνονται καταναγκαστικά και με διάθεση (αυτο)τιμωρίας, καταλήγουν σαν μπούμερανγκ να μας κάνουν να νιώθουμε ακόμη πιο ανεπαρκείς και εγκλωβισμένοι.

Ιδιαίτερα σε περιόδους, όπως αυτή που διανύσαμε, όπου δεν μπορούμε να απομονώσουμε ή να ελέγξουμε εξωγενείς δυσκολίες, όπου ματαιωνόμαστε, σχέδια ανατρέπονται και η πορεία μοιάζει τόσο ανώμαλη που νιώθουμε πως δε θα ορθοποδήσουμε ξανά, εμείς εξακολουθούμε να τα βάζουμε με εμάς. Το μυαλό μας μπορεί να γίνει ένας ιδιαίτερα δημιουργικός και αυστηρός αφηγητής. 

Τι θα συνέβαινε λοιπόν αν δοκιμάζαμε να συμπονέσουμε τον εαυτό μας, να γίνουμε πιο υπομονετικοί με εμάς? Πώς θα ήταν αν μιλούσαμε στον εαυτό μας με τον τρόπο που θα μιλούσαμε σε κάποιο άτομο που αγαπάμε? Πώς θα ήταν αν αντικαθιστούσαμε το «ποτέ» και το «πάντα» με άλλες λέξεις? Πώς θα νιώθαμε αν για λίγο σταματούσαμε την σύγκριση μας με τους άλλους? Θα μπορούσαμε να μας συγχωρήσουμε για το ότι τα καταφέραμε απλώς καλά και όχι τέλεια?

Περνάμε μεγάλο μέρος της ζωής μας κουβαλώντας το βάρος των προσδοκιών, του καθήκοντος και της ενοχής. Όμως όλες οι εποχές δεν είναι ίδιες. Δεν είναι δυνατόν να έχουμε πάντα τους ίδιους ρυθμούς ή τις ίδιες «επιδόσεις». Οι δυνατότητες και οι αντοχές μας αλλάζουν ανάλογα με τα συναισθήματα, τις ανάγκες και το περιβάλλον μας. Όταν αισθανόμαστε λοιπόν εξαντλημένοι και ευάλωτοι είναι η στιγμή που χρειάζεται να καθησυχάσουμε τον εαυτό μας και όχι να τον επικρίνουμε ή να τον τιμωρήσουμε.

Σημείωση: Κάθε οικογένεια είναι ξεχωριστή και κάθε άτομο ιδιαίτερο. Το παραπάνω κείμενο δεν επέχει θέση θεραπευτικής/ συμβουλευτικής παρέμβασης, παρά μόνο ενημέρωσης.

Νιόβη Βέλλιου
Ψυχολόγος MSc, Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια